ZAFER ERCAN

Sinema, toplumsal sorunları görünür kılmak ve bireysel hikayeleri derinlemesine anlamamıza yardımcı olmak için güçlü bir araçtır. Film terapi kabul edilen bir iyileştirme uygulamasıdır. İnsan öyküleri birçok meseleyi başka insanların tecrübe etmemesi için bir bilgi aktarım yöntemidir. Öyküleri filmlerle anlatmak da her zaman etkilidir. Uçuş (Flight) filmi, alkol ve kokain bağımlılığı ile mücadele eden bir pilotun hikayesini merkezine alarak, bağımlılık konusunu izleyicilere çarpıcı bir şekilde sunan ve benim de danışanlarımla film terapi çalışmalarımda kullandığım muhteşem bir sinema eseridir. Başrolünde Denzel Washington'ın yer aldığı film hem bireysel hem de toplumsal düzeyde bağımlılığın etkilerini derinlemesine ele alıyor. Denzel’in oyunculuğu ile bir bağımlıyı canlandırması benim için 10 Oscar değerinde, ki dvd zamanı ona olan hayranlığımı “boş dvd yapsa alırım” diyerek ifade ederdim.

Uçuş filmi, bağımlılığın yalnızca başarısız, toplumdan soyutlanmış bireylerin sorunu olduğu yönündeki yanlış algıyı ortadan kaldırıyor. Filmde, Whip Whitaker adlı pilot, olağanüstü bir kriz anında uçağı, anlık bir karar alarak havada ters çevirerek başarılı bir şekilde boş bir araziye indiriyor. 2’si mürettebat toplam 6 kişi hariç birçok insanın hayatını kurtarıyor. Ancak bu başarılı müdahale, onun alkol ve kokain bağımlılığını gizlemek bir yana, kazadaki başarısına rağmen açığa çıkmasına sebep oluyor. Filmde bu kaza sonrası anlatım muhteşem, bağımlılıkla ilgili yaygın bir yanılgıya ışık tutuyor: Bağımlılık, kişinin işlevselliğini tamamen yok etmese bile yaşamını her zaman derinden etkileyen bir sorundur.

Film, Whip'in bağımlılığını bir "tercih" veya "ahlaki zayıflık" olarak değil, bir hastalık olarak ele alıyor. Bağımlılık sorununa bunun dışındaki yaklaşımlar zaten asla çözüm getirmez, Whip’in geçmiş travmaları, kaçış mekanizması olarak bağımlılığı seçmesine neden olmuş, bunların başında boşandığı eşi ve oğluyla kopan aile bağları ana etken olarak izleyiciye geçiyor. Parçalanmış aile, bağımlılığın genellikle psikolojik zorlukların ve geçmişte yaşanan travmaların bir sonucu olabileceğine bir örnek. Film ayrıca, bağımlı bireylerin etrafındaki sosyal destek sistemlerinin, başta sevenleri, ailesi ve arkadaşlarının ne kadar kritik önemde olduğunu gözler önüne seriyor.

Bağımlılıkla mücadelede en büyük zorluklardan biri, bireyin sorununu kabul etmemesidir. Whip, film boyunca bağımlılığını inkâr eden ve hatta durumunu haklı çıkarmaya çalışan birisi. Sorunla yüzleşmemek, gerçek hayatta bağımlılık döngüsünün en sık görülen yönlerinden biridir. İnkâr sadece bireyin değil, aynı zamanda çevresindeki insanların da bağımlılıkla yüzleşmesini zorlaştırır. Çünkü aileler, eşler sevdiklerinin bağımlı olmasını öyle kolay kabul edemezler, bağımlılık bir aile hastalığıdır, inkâr da hep birlikte yapılır.

Uçuş filmi, alkol ve kokain bağımlılığının sıradanlaşmasını ve hatta toplum tarafından bazen göz ardı edilmesini de eleştiriyor. Özellikle Whip’in meslektaşlarının ve çevresinin, onun alkol kullanımını zaman zaman örtbas etmesi, toplumun bağımlılık konusundaki kayıtsızlığını ortaya koyuyor. Bu durum, bağımlılığın sadece bireysel değil, toplumsal bir sorun olduğunu da bir kez daha hatırlatıyor.

Film, bağımlılıkla mücadelede iradenin, dürüstlüğün ve destek sistemlerinin önemini vurguluyor. Whip’in sonunda bağımlılığını kabul etmesi ve sorumluluk alması, değişimin mümkün olduğuna dair güçlü bir mesaj veriyor. Whip birçok bağımlı gibi profesyonel bir yalancı, bağımlılığı beslemek için yalan söylemenin, bağımlıların en büyük özellikleri olduğu da film boyunca net vurgularla çok çarpıcı bir biçimde aktarılıyor. Whip o son yalanı söyleyemeyince kurutuluşu için o büyük adımı atmış oluyor. Filmin tam da o sahnesi sebebiyle, bu filmi çok kere izlemek gerek…

Uçuş / Flight filmi, bağımlılık gerçeğini cesur ve empatik bir şekilde anlatan bir film olarak, izleyicileri hem bireysel hem de toplumsal düzeyde bu sorun üzerine düşünmeye davet ediyor. Film, bağımlılığın bir hastalık olduğunu ve bu hastalığın sadece bireyin değil, tüm toplumun ortak sorumluluğu olduğunu vurguluyor. Bu tür hikayeler, bağımlılıkla ilgili yanlış anlamaları yıkmak ve bağımlılıkla mücadele eden insanlara daha fazla anlayış ve destek sağlamak için önemli bir araç, bağımlılığı ile mücadele eden tüm bireylere filmi öneriyorum. Ancak filmdeki madde ve alkol sahnelerinin, madde kullanım isteğini tetikleme ihtimali sebebiyle yalnız izlememek gerekir. Ufak bir eleştiri ve hatırlatma, filmin açılış sahnesindeki çıplaklık hiç de gerekli değil, ailesi ile birlikte izleyeceklere ufak bir uyarı olarak bunu da ekleyelim, iyi seyirler…